Araştırma: İstanbul İçin Mega Deprem Uyarısı Yapıldı

Bilim insanlarının yeni araştırması, Marmara Denizi altındaki ana fay hattında son 15 yıldır meydana gelen depremlerin doğuya, yani İstanbul’a doğru kademeli olarak ilerlediğini ortaya koydu. Uzmanlar, fay hattının İstanbul’un güneyinde kilitlenmiş durumda olan kesiminde muazzam miktarda enerji biriktiğini ve bu segment kırıldığında mega kentin ciddi bir depremle sarsılabileceğini vurguluyor. 1766’dan bu yana büyük deprem üretmeyen bu fayın artık döngüsünün sonlarına yaklaştığı ve 7,4 büyüklüğüne varabilecek bir deprem potansiyeli barındırdığı belirtiliyor. Yetkililerin, Marmara Denizi altındaki fay hattını gerçek zamanlı izleyerek erken uyarı sistemlerini güçlendirmesi gerektiği konusunda uyarılar yapılıyor.

Depremler İstanbul’a Doğru İlerliyor

Megakent İstanbul'un önündeki Marmara Denizi'ndeki Marmara Fayı boyunca analiz edilen deprem dizisi: Yeşil yıldızlar M>5 şiddetindeki orta şiddetteki depremleri, farklı büyüklükteki daireler ise artçı depremleri gösterir. Zaman dizisi doğuya doğru hareketi gösterir. Fayın farklı bölümleri renklerle işaretlenmiştir: Mavi renk kayan bölümü, turuncu renk geçiş bölgesini ve kırmızı renk ise şu anda sıkışmış olan ve daha büyük bir depremin meydana gelebileceği bölümü gösterir. (Resim: Patricia Martínez-Garzón, GFZ)

Marmara Denizi altından geçen Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun ana kolu, bilim insanlarına göre halihazırda Avrupa kıtasındaki en büyük deprem riskini oluşturuyort (online.deresearchgate.net.) 23 Nisan 2025 tarihinde Marmara Denizi’nde meydana gelen 6,2 büyüklüğündeki deprem, bu fay hattında son 60 yıldan uzun süredir görülen en şiddetli sarsıntı oldu. (researchgate.net.) GFZ Potsdam’dan Prof. Dr. Patricia Martínez-Garzón liderliğindeki uluslararası bir ekip tarafından Science dergisinde yayımlanan yeni araştırmada, bölgedeki son 15 yılın orta şiddetteki depremleri mercek altına alındı. (gfz.de). Analizler, 2011’den bu yana fay boyunca meydana gelen ve büyüklüğü 5’in üzerinde olan dört depremin (2011, 2012, 2019, 2025) art arda birbirini tetikleyerek fay kırılmasını batıdan doğuya doğru adım adım ilerlettiğini gösteriyor. (t-online.det-online.de.) Bu deprem serisi 23 Nisan 2025’teki Mw 6,2 Marmara Denizi depremiyle şimdilik doruk noktasına ulaştı ve fayın İstanbul’a yakın kesimine kadar ilerlemiş oldu(gfz.de.)

Marmara Denizi altındaki Kuzey Anadolu fay segmentleri ve son yıllardaki orta şiddetteki depremler. Mavi renk, enerjinin bir kısmının aseismik kaymayla (sürünme) boşaldığı batı segmentini; turuncu, geçiş (yarı-kilitli) segmentini; kırmızı ise tamamen kilitli ve büyük deprem üretmeye aday İstanbul segmentini gösteriyor. Yeşil yıldızlar 2011, 2012, 2019 ve 2025 yıllarında meydana gelen M>5 depremleri, daireler ise bu depremlerin artçılarını gösteriyorgfz.de.

Kilitli Fay ve Biriken Enerji

Uzmanların açıklamalarına göre Marmara fay hattının farklı kesimleri mekanik davranış bakımından farklılık gösteriyor. Fayın batı ucunda “sürünme” (aseismik kayma) eğilimi bulunan segmentlerde Anadolu ve Avrasya levhaları yavaşça ve sessizce birbirinin yanından kayarak hareket ediyor; dolayısıyla buralarda tektonik gerilimin önemli bir bölümü sürekli boşalıyor (t-online.de.) Ancak İstanbul’un güneyine denk gelen kısımda iki levha tamamen kilitlenmiş durumda. Bu kilitli segment, hareket edemeden büyük miktarda tektonik enerji biriktiriyor (t-online.de.) Biriken enerjinin aniden açığa çıkması halinde bu bölgede çok daha büyük bir deprem meydana gelebileceği ve 18 milyonluk megakent İstanbul için yıkıcı sonuçlar doğurabileceği belirtiliyor (gfz.det-online.de). Nitekim 2025 Nisan ayında gerçekleşen 6,2’lik depremde bile sismik enerjinin çoğunlukla doğuya, yani İstanbul yönüne doğru odaklandığı belirlendi – bu yönlülük etkisi, büyük bir depremin İstanbul’da yaratacağı sarsıntıların özellikle şiddetli olabileceğine işaret ediyor (vulkane.net).

Tarihsel Döngü ve Beklenen Deprem

Kuzey Anadolu Fayının Marmara Denizi altındaki bu kritik kesimi, tarihsel olarak uzun süredir büyük bir deprem üretmedi. Bölgedeki son büyük deprem, 1766 yılında İstanbul’un güneyindeki Prens Adaları civarında meydana geldi ve büyüklüğünün yaklaşık 7,1 olduğu tahmin ediliyor; bu depremde yaklaşık 4.000 kişi yaşamını yitirmiştit- (online.de.) Bilimsel araştırmalara göre Marmara segmentinde bu denli büyük depremler ortalama her ~250 yılda bir oluyor (t-online.de). Bu verilere dayanarak fayın sismik döngüsünün artık gecikmiş bir evresinde bulunduğu ve M~7,4 büyüklüğüne varabilecek bir deprem potansiyeli barındırdığı ifade ediliyor (nachrichten.idw-online.det-online.de.) Başka bir deyişle, İstanbul’un güneyindeki tamamen kilitli fay parçası, mevcut gerilimi boşalttığında 7’nin üzerinde bir deprem üretme kapasitesine sahip ve bu da bölgede uzun süredir beklenen “Büyük İstanbul Depremi” için koşulların olgunlaştığına işaret ediyor.

İzleme İhtiyacı ve Uzman Uyarıları

Bilim insanları, olası depremin tam olarak ne zaman veya ne büyüklükte gerçekleşeceğini önceden bilmenin mümkün olmadığını vurguluyor. (t-online.de) Bununla birlikte, Marmara fayındaki stres birikiminin ciddiyeti göz önüne alındığında kesintisiz gerçek zamanlı izleme ve erken uyarı sistemlerinin hayati önem taşıdığı belirtiliyor. Uzmanlar, deniz altındaki fay hattının daha sıkı izlenebilmesi için ek sondaj kuyusu sismometreleri, deniz tabanı istasyonları ve fiber-optik sensörler ile mevcut izleme ağının güçlendirilmesini öneriyor. Bu sayede, gelecekte meydana gelebilecek büyük bir deprem öncesinde erken uyarı sistemi ile insanlara ve kritik altyapılara birkaç saniye ila dakika kazandırılabileceği ifade ediliyor. (vulkane.net)

Türk deprem bilimcileri de İstanbul’da hazırlıkların önemine yıllardır dikkat çekiyor. Ünlü jeolog Prof. Dr. Naci Görür, kentte yaklaşık 100 bin binanın olası büyük bir depremde ağır hasar riski taşıdığını belirterek böyle bir “mega deprem” olması halinde “yüz binlerce insanın ölebileceği” uyarısında bulundu.(t-online.de) Uzmanlar, İstanbul’da beklenen büyük depremin yaratacağı can kaybını en aza indirmek için kentsel dönüşümden acil durum planlarına kadar kapsamlı önlemlerin vakit kaybetmeden uygulanması gerektiğini söylüyor.

(Derleyen: MFM-Redaksiyon: M. Hastürk)

Kaynaklar

• Martínez-Garzón ve ark. (2025), “Progressive eastward rupture of the Main Marmara fault toward Istanbul”, Science (DOI: 10.1126/science.adz0072)researchgate.net

• GFZ Helmholtz Merkezi – Potsdam (12.12.2025), “Erdbeben und seismische Energieausbreitung entlang der Marmara-Störungszone wandern ostwärts Richtung Istanbul” – Basın Bültenigfz.degfz.de

• Scinexx.de (12.12.2025), “Istanbul: Die Beben kommen näher – Tektonische Zeitbombe”nachrichten.idw-online.denachrichten.idw-online.de

• Vulkane.net (11.12.2025), “Türkei: Erdbeben wandern Richtung Istanbul” – Marc Szeglat’ın blog yazısıvulkane.netvulkane.net

• t-online.de haber sitesi (14.12.2025), “Istanbul: Mega-Erdbeben rückt immer näher – Platten verhakt”t-online.det-online.de

• DPA (Deutschhabe Presse-Agentur) haber materyali